Yakup Kadri 1942 yılında Yaban'ın benliğinin çok derinlerinden kopan bir eser olduğunu söylüyor. Ve bu samimiyeti kitabında okuyucuya da hisettirmeyi başarıyor. Ancak o dönemlerde kitap bazı suçlamalara maruz kalıyor. Bunlardan biri de köylüyü küçümsemeye çalıştığına dair bir suçlama. Oysa kitabı okudukça Yakup Kadri'nin köylüyü değil, Osmanlı aydınını suçladığını göreceksiniz.
Kitabın adına gelince; Anadolu köylüsü, köyünden olmayan herkese yaban diyor, kitabımızın baş karakteri olan Ahmet de İstanbullu bir asker olarak Yaban oluyor.
" Ben, Celal
Paşa'nın oğlu Ahmet, İstanbul'un en muhteşem konaklarının birinde doğup
ve parıltılı hülya iklimlerine doğru kanat açıp uçtuktan sonra,
kanatlarımın biri kırılmış olarak buraya düştüm. "
Ahmet, 32 yaşında emekli bir askerdir. Emekli olmasının nedeni bir kolunu savaşta kaybetmesidir. Ancak askerliğe karşı hala büyük bir tutkusu vardır. Savaştan bıkmış halkın aksine Ahmet, direnmekten bıkmamıştır. Doğup büyüdüğü İstanbul işgal altında olduğu için kolunu kaybettikten sonra İstanbul'a dönmez ve erlerinden biri olan Mehmet Ali'nin köyüne gider.
Mehmet Ali ve köy halkı dönemin ruhunu tam anlamıyla yansıtmaktadır. Savaştan bıkmış ve teslim olmaya, düşmanın yalanlarına inanmaya hazır bir halk vardır karşımızda. Onları yeni bir savaşa ikna etmek ilkokul tarih derslerinde anlatıldığı kadar kolay olmayacaktır. Yıllarca kardeşini, çocuğunu, babasını savaşlarda kaybeden halk artık yorulmuştur.
" Lakin, bu köyde de
hiçkimse kolsuz olduğumun farkında değil... Oysa, burada isterdim ki,
farkında olsunlar. Zira sağ kolumu, ben, onlar için kaybettim. "
Kaybettiği sağ kolunu son süsüm, olarak tanımlıyor Ahmet. Ancak köyde herkes hasta ve sakat olduğu için kolunun yokluğunu kimse umursamıyor. Onlara göre Ahmet savaş gazilerinden sadece birisi.
Üstüne üstlük Ahmet köylüler tarafından dışlanıyor da. Çünkü Ahmet bakımlı bir erkek. Bu da köylülerin tuhafına gidiyor. Bir de iyi bir okuyucu. Kitapları seven bir Osmanlı askeri, yani aslında Osmanlı'nın aydın kesiminden. Bir Osmanlı köyünde gurbeti yaşayan Osmanlı aydını Ahmet.
" Okumuş bir İstanbul
çocuğu ile bir Anadolu köylüsü arasında fark Londralı İngiliz'le bir
Pencaplı Hintli arasındaki farktan daha büyüktür. "
Yakup Kadri'nin kitabında belki de en çok yakındığı şey; tüm dünyanın savaş açmasının bile Osmanlı köylüsü ile aydınını birleştirememesidir. Anadolu halkının ruhuna nüfuz edemediği için Türk aydınını suçluyor ve ona şöyle sesleniyor:
" Anadolu halkının
bir ruhu vardı, nüfuz edemedin. Bir kafası vardı, aydınlatamadın. Bir
vücudu vardı, besleyemedin. Üstünde yaşadığı bir toprak vardı!
İşletemedin. Onu hayvani duyguların, cehaletin, yoksulluğun ve kıtlığın
elinde bıraktın. O, katı toprakla kuru göğün arasında bir yabani ot gibi
bitti. Şimdi, elinde orak, buraya hasada gelmişsin. Ne ektin ki, ne
biçeceksin? Bu ısırganları, kuru dikenleri mi? Tabi ayaklarına batacak.
İşte, her yanın yarılmış bir halde kanıyor ve sen, acıdan yüzünü
buruşturuyorsun. Öfkeden yumruklarını sıkıyorsun. Sana ıstırap veren bu
şey senin kendi eserindir, senin kendi eserindir. "
İşte tam olarak anlatılan bu halk, düşmanın savaş uçaklarıyla bıraktığı barış bildirilerine inanıyor. İşte bu halk, Mustafa Kemal'e inanmakta zorlanıyor ve onun açtığı yolu bir çıkmaz olarak görüyor. Osmanlı neden çöktü, sorusunun cevabını kısa bir özet olarak ortaya koyuyor kitap.
Cumhuriyet'i kurarken karşılaşılan zorluklar çok gerçekçi bir dille anlatılmış. Bu kitabı 30 Ağustos Zafer Bayramı'na yakın bir tarihte ele almamın en büyük nedeni de bu. Zafer öyle kolay kazanılmadı. Okullarda öğretildiği gibi bütün halk desteklemiyordu Mustafa Kemal Atatürk'ü. Ama o halka rağmen halk için bir devlet kurdu. İşte Mustafa Kemal Atatürk böyle büyük bir insandı.
" Türkiye'nin karanlık semasında Mustafa Kemal adı bir şafa yıldızı gibi parlıyor. "
Bir sonraki kitapta görüşmek üzere.❤
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder